ëÎìŸi¡´¬¹ 8 @ ³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà >å[³;

l¡à: W¡>³ ëÎà[>Úà
‘‘It is better to light a candle,
than to curse the darknesss.
None of us is as good
as all of us.’’)
A塳\à 1965Kã ëÎìŸi¡´¬¹Kã t¡à[¹A¡ 8ƒà ÒüÒà> Òà>¤à *Òü>à ³à캳ƒà íº[¹¤à &ƒåìA¡Î> [³[>[Ê¡¹[Å}Kã ³ãó¡³ "³à Òü¹à>Kã ëA¡à>å} ëi¡Ò¹à>ƒà šàR¡ì=àA¡[J¡ú ³ãó¡³ "[Î>à ³à캳 "[΃à íº[¹¤à ³ã*Òü šè´•³A¡šå ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà ³ãÅA¡ "³³³ *ÒüÒ–ƒå>à >å}R¡àÒü-ÚàÒüó¡¤à,  W¡à*J;šà JåÄàÒü "³à *ÒüÒÄ>¤à ÚàÄ[J¡ú  "Îå´•à ³à캳Kã ³ã*Òü Jè[ƒ}³B¡ã ÚàÒüó¡>>¤à ³ãó¡³ "[ÎKã ³¹ç¡*Òü¤¤å ÒüA¡àÒüJå´•¤à $;šà *Òü>à A塳\à 1966A¡ã *ìC¡à¤¹Kã t¡à} 26t¡à Úå>àÒüìi¡ƒ ë>ÎX &ƒåìA¡Î>Î ÎàÒü[–i¡[ó¡A¡ &–ƒ A¡ºW¡ì¹º *K¢à>àÒüì\Î> (Úåì>ìÑHà)>à ëÎìŸi¡´¬¹ 8¤å W¡Òã Jè[ƒ}Kã ‘³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà >å[³;’ ÒàÚ>à šàº> ët¡ï¹K[> ÒàÚƒå>à ºàl¡üì=àA¡[J¡ú ëºàÚ>>à W¡Òã Jè[ƒ}Kã ët¡àR¡à>-ët¡àR¡à>¤à šà–ƒ³ƒà ëÎìŸi¡´¬¹Kã t¡à} 8 ¤å ‘³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà >å[³;’ ÒàÚ>à ë=ï¹³ A¡Úà šàR¡ì=àv¡ûå¡>à ºà[Aá¡ú "Îå´•à ³à캳Kã *Òü>à >å[³; "[Î>à šã[¹¤à >è}Kã *Òü>à ¯àJìÀà> "[Τå ÅA¡JR¡¤à *Òü>àà A塳\à 2014ƒKã ëÒï>à Úå>àÒüìi¡ƒ ë>Î>Î *K¢à>àÒüì\Î> (Úå&>*)>Îå šàº> ë=ï¹³ "[Τå Î}Ñ‚à> "[ÎKã ³¹ç¡*Òü¤à W¡à*J;šKã ë=ï¹³ *Òü>à ÅA¡JR¡¤à ëÒï[J¡ú
W¡;[º¤à W¡Òã 2020Kã *Òü>à >å[³; "[Î¤å šàº> ët¡ï¤Kã ³¹ç¡*Òü¤à šà–ƒ³[ƒ, ‘‘Literacy teaching and learning in the COVID-19 crisis and beyond’’  ÒàÚ¤[Î>à ëÒï[\A¡ ³à캳Kã ³ãÚà´•à ë=}>[¹¤à ºàÒü>à-ºàÒüW¡; "[Î¤å ³ÅA¡ JR¡¤à "³[ƒ ³[ÎKà ëºàÚ>>à [Ò}¤à ÒàÚ¤[Î>à *Òü[¹¡ú
Òü[–ƒÚàKã *Òü>[ƒ ³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ ³ìÚA¡ W¡;šà >å[³; ëÎìŸi¡´¬¹Kã t¡à} 8 "[Î "³åB¡à ëÒÄà ³¹ç¡*Òü¤à "³à *Òü칡ú ³¹³[ƒ W¡;[º¤à W¡Òã "[ÎKã \åºàÒü t¡à} 29ƒà šøàÒü³ [³[>Ê¡¹ Åøã>ì¹–ƒø ë³à[ƒ>à ³ÚàÒü t¡à}¤º ëºïƒå>à Úå[>Ú> ëA¡[¤ì>i¡>à ë>ìÑ•º &ƒåìA¡Î> ëšà[º[Î, 2020 (&>#[š, 2020)¤å íº¤àA¡ "[΃à W¡;ÒÄ>¤à "Úà¤à šã[J¤à "[Î[>¡ú ÒàÚ[¹¤à ëšà[º[Î "[Î>à A塳\à 1986t¡Kã W¡;>ƒå>à ºà[Aá¤à ë>ìÑ•º ëšà[º[Î *> &ƒåìA¡Î>Kã ³×; [ÅÀK[>¡ú ÒàÄà W¡;>¹´¬à ëšà[º[Î "[Î>à ³ãšè³ Jè[ƒ}¤å ³îÒ t¡´¬à ó¡}ÒÄ¤à ³àÄÒ>¤à ÒàÚ¤à ¯àJºìºà³ƒà ëÒÄà ³ã;ìÚ} W¡}º´¶ã¡ú "ƒå¤å "ì>ï¤à ë>ìÑ•º ëšà[º[Î *> &ƒåìA¡Î>, 2020 "[Î>à ÒàÄKã ëšà[º[Î>à >ã}[=>à ëA¡à>[Å>¤à R¡³ìÒï‰¤à ¯àJìÀà>[Å}¤å ³t¡à}, ³t¡³ "³Îå} ³¹³ W¡à>à šàÚJ;>¤Kã ë=ï¹à}[Å} >ã}[=>à ëA¡à>[Å[À¡ú ³¹³ "[Î>à A塳[ÅKã ëÎìŸi¡´¬¹ t¡à} 8ƒà ³à캳 [Å>¤à =å}>à šàR¡ì=à[Aá¤à ‘³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà >å[³;’ "[ÎKã ë=ï¹³ "[Î
Òü[–ƒÚàKã *Òü>[ƒ ëÒÄà "à=¢ íºÒ[À¡ú
R¡[Î šàR¡ì=à[Aá¤à ³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;ÒĤKã ëJàR¡\} "[Î[ƒ Òü[–ƒÚàKã *Òü>à J«àÒüƒKã ³ã Úà´•à íº¤à ëÊ¡i¡ l¡üv¡¹ šøìƒÅ (Úå[š)ƒà ëÒï[J¤à A塳\à 1953t¡Kã ëó¡¤ø硯à[¹Kã t¡à} 13ƒà íº[J‰¤ã Dr. Welthy Honsinger Fisher  >à ‘[ºi¡ì¹[Î Òà*Î’ ÒàÚ¤à Î}Ñ‚à> "³à ºÛ¡ì>ïƒà ºã}J;tå¡>à ëÒïJø¤[>¡ú ÒàÚ[¹¤à Î}Ñ‚à> "[ÎKã ³¹ç¡*Òü¤à šà–ƒ³[ƒ, "Òº *Òü¹¤à ºàÒü[¹A¡ ºàÒüÇ¡ t¡³ìÒï‰¤à ³ã*Òü šè´•³A¡šå ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;šà šø\à "³³³ *ÒüÒ–ƒå>à íº¤àA¡ "[Τå >å}R¡àÒü-ÚàÒüó¡¤à º³ƒ³ "³à *ÒüÒ>¤[>¡ú ëºàÚ>>à ³t¡³-³t¡³Kã ëÒà}º[Aá¤à ¯àJº "³[ƒ JåÄàÒüKà t¡;>-=à>¤à Úà‰¤à W¡à*J;-ë=ï¹à}Kà ³¹ã íº>¤à "ìÒà}¤[Å}¤å ³t¡³ Wè¡ÙKã ÒàÚ¤[ƒ ºàÒüó¡ ëºà} º[>¢}Kã Jåìƒà}W¡à¤à šãƒå>à ëÒÄà ³ÅA¡ ë=àA¡šà ³ã*Òü "³³³ *ÒüÒÄ>¤à ëÒà;>¤[>¡ú J胳 *Òü>à R¡[΃Kã W¡Òã 20Kã ³³àR¡ "ƒå¯àÒüƒ[ƒ ë³à¤àÒüìó¡àº> "³Îå} ëź ëºïì=àA¡ ëºï[Å>Kã A¡àƒ¢ &[i¡³ ë³[áÄ[W¡}¤à "[Î í¤`¡à[>A¡[Å}Kã ³R¡ºà>-¯àJº *Òü>à íº¹´¶ã¡ú "ƒå¤å ëÒï[\[v¡û¡ ³ã*Òü Jè[ƒ}>à ë³à¤àÒüº ëó¡à> "³Îå} &[i¡&³Kã A¡à>Ĥà "³Îå} ³ì=ï t¡à¤[Î [Ò}¤Kã ³Òà* "³P¡³ *ÒüÒìÀ¡ú ¤õ[i¡Å>à Òü[–ƒÚà¤å =àìƒàv¡ûå¡>à W¡;[J¤à ³t¡³ƒà íº¤àA¡ "[ÎKã šø\à "Úà´¬à Òü¤à-šà¤à íÒ¹³ìƒ¡ú "ƒå>à W¡à*J;-ë=ï¹à} šàÚJ;šƒà Jåìƒà}W¡àƒ¤à A¡Úà ë=}>¹´¶ã¡ú ³¹³ "[Î>à ³t¡³ "ƒåKã K¤>¢ì³–i¡ "³Îå [Î[®¡º *K¢>àÒüì>\> "Úà´¬>à ³ãšè³ [t¡}>à ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;>¤Kã ë=ï¹³ šì¹} A¡Ú೹硳 šàÚJ;šà ëÒï¹´¶ã¡ú "Îå´•à [ó¡Î¹ (Fisher) >Îå íº¤àA¡ [Å>¤à =å}>à íº[¹¤à "=àÙà º³[Å}, JåU}[Å}ƒà W¡;šƒKã ó¡}ºA¡šà ¯àJìÀàÄà ³àR¡*Òü>¹Kà ºÛ¡ì>ïƒà ëÒƒ *[ó¡Î *Òü¤à ‘[ºi¡ì¹[Î Òà*Î’A¡ã Î}Ñ‚à> "[Î ºã}J;[J¤[>¡ú ÒàÚ[¹¤à [ºi¡ì¹[¹ Òà*Î "[ÎKã ëÒA¡ W¡}󡳃à íº[¹¤à ‹´¶¢ šè´•³B¡ã ºàÒüìÅà> šàR¡ì=àA¡ó¡³ *Òü¤à ³ó¡³ "[΃à Î}Ñ‚à> "[ÎKã ‹´¶¢, \à;-[¤\à; JàÚƒ¤Kã ¯àJìÀà>¤å ³ìÚA¡ ëÅ}>Îå t¡à[Aá¤[>¡ú
Î}Ñ‚à> "[Î [º}J;[J¤Kã ³¹ç¡*Òü¤à šà–ƒ³ J¹à ³Jàƒà =³\[¹ :
1) [ºìi¡ì¹[Î Òà*Î "[Î>à ÒüÒà>-Òà>¤ƒà ³ó¡³-³ó¡³ W¡vå¡>à ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;>¤à t¡[´¬¤à, *\à[Å}¤å t¡àA¡[š-t¡[´¬>¤à ‘ëi¡ö[>} [ƒšài¢¡ì³–i¡’ "³à A塳\à 1953ƒà Òà}ìƒàA¡[J¡ú
2) A塳\à 1958ƒà ÑHåº *ó¡ ¹àÒü[i¡} "³Îå} ³àÎ A¡´¶å¸[>ìA¡Î> Î}Ñ‚à> "[΃à [º}J;[J¡ú ³[Î>à ºàÒü[¹A¡-ºàÒüÇ¡ íÒ\ìÒà "Òº-º³>[Å}¤å ºàÒü[¹A¡-ºàÒüÇ¡ ó¡\>à íÒÒ>¤Kã ³=v¡û¡à ÒàÚ¤[ƒ Òü¤à-šà¤à "³Îå} [Ò}¤ƒà ƒ¹A¡à¹ íº¤[Å} t¡š—-âš—à t¡àA¡[š¤à R¡´•¤à [ó¡Á¡ƒà W¡;[º¤à *\à[Å}¤å t¡àA¡[š>¤à "³[ƒ ³¹ã íº>¤à ºàÒü[¹A¡ "³Îå} ºàÒü[¹A¡ t¡àA¡šƒà W¡}¤à ëšà;ÅA¡[Å} ëÅ´¬à Åà¤Îå Î}Ñ‚à> "[Î>à ëÒà;>[¹¡ú
3) Î}Ñ‚à> "[Î>à A塳\à 1956t¡à ‘l¡ü\àºà’ ÒàÚ¤à ë³Kà[\> Òœ¡à "³Îå} =àJàÚKã *Òü>à [>*-[ºi¡ì¹i¡ A¡àR¡¤å[Å}>à šà>¤à ëó¡àR¡¤Îå ëÒï[J¡ú ³[Î>à ³JàKã ëW¡ìó¡àR¡[Å} ³=}[Å;>à-
3.A¡) ‘Q¹ KøãÒàÎ[=’ ÒàÚƒå>à >åšã[Å}t¡Kã *Òü¤à ëW¡ìó¡àR¡ "³à A塳\à 1977ƒà ëó¡àR¡¤à ëÒï[J¡ú
3.J) ‘">åìƒÅ’ ÒàÚƒå>à A塳\à 1978 "Òº *Òü¹¤à &ƒåìA¡Î> *\à[Å}Kã º³[\}-º³t¡àA¡ *Òü¤à ëW¡ìó¡àR¡ "³Îå A塳\à 1978ƒKã ëó¡àR¡¤à ëÒï[J¡ú
3.K) A塳\à 1978ƒà ºàÒü[¹A¡-ºàÒüÇ¡[Å} Òü[¹¤à ¹àÒüi¢¡ÎA¡ã íÒ-[Å}¤à "³Îå} ³t¡³-³t¡³Kã ¯àJìºà>¤å ëó¡àR¡ìƒàA¡W¡¤à Úà>>¤à ‘ëºJA¡’ ëA¡ï¤à ëW¡àìó¡àR¡ "³Îå ëó¡àR¡¤à ëÒï[J¡ú
3.Q) "Òº *Òü¹¤à ³ã*Òü[Å}>à ³ìJàÚKã ëÅ씂àA¡ ëÒ>K;ÒĤà ÒàÚƒå>à ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;Ò>¤Kà ëºàÚ>>à [Ò}¤Kã ³Òà* íº>¤à [Å>ó¡³ šà>¤Kã ë=ï¹à}Îå Î}Ñ‚à> "[Î>à ‘Education puppetry Cell’ ÒàÚ¤à "[ÎÎå A塳\à\ 1958ƒà [º}J;[J¡ú
"Îå´•à šà–ƒ³ A¡ÚàKà ëºàÚ>>à Î}Ñ‚à> "[Î Dr. Welthy Honsinger Fisher >à ºÛ¡ì>ïƒà [º}J;[š¹³ƒå>à Òü[–ƒÚà¤å ³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;Ò>>¤Kã #ìÒï ëÒïìƒàA¡[š¹´¶ã¡ú "[ÎP¡´¬à Î}Δ‚à> "[ÎKã ³¹ç¡*Òü¤à J}[¤ƒå>à ³à캳Kã "³Îå ë>ìÑ•ºKã *Òü¤à ³>à-³=å³ A¡Úà [šƒå>à Dr. Welthy Honsinger Fisher¤å ÒüA¡àÒüJå´•[J¡ú
[ºi¡ì¹[Î Òà*Î "[ÎKã šà–ƒ³ "³Îå} ³¹ç¡*Òü¤à J}[¤ƒå>à l¡üv¡¹ šøìƒÅ K¤>¢ì³–i¡>à Î}Ñ‚à> "[Τå ëÊ¡i¡A¡ã  ‘[¹ìáà΢ ëΖi¡¹’ *Òü>Îå ÅA¡JR¡ìJø¡ú ëºàÚ>>à A塳\à 1988-89ƒà ³à캳Kã *Òü>à 뺳\>ã}R¡àÒü *Òü¹¤à ‘Òü¹àA¡ Òü–i¡¹>ìÑ•º [ºi¡ì¹[Î šøàÒü\’ šã[¤ƒå>à Úåì>ìÑHà>à ºÛ¡ì>ïƒà íº[¹¤à [ºi¡ì¹[Î Òà*Î "[Τå ÒüA¡àÒüJå´•[J¡ú "Îå´•à ³à캳Kã 뺳\>ã}R¡àÒü *Òü¹¤à ³>à-³=å³ A¡Úà ó¡}º¤à Î}Ñ‚à> "[ÎKã ³t¡à}ƒà [Å}=àƒå>à Òü¤[ƒ ëºàÒü¤à >àÒüì¹àÒü¡ú "ì³[¹A¡à> [>}ìR¡àº Dr. Welthy Honsinger Fisher >à ³î¹¤àA¡ ³¹³ƒ´¬å =àìƒàAá´ÃKà ºàšÃ¤à l¡üv¡¹ šøìƒÅA¡ã ºÛ¡ì>ïƒà ³ã*Òü¤à \à[t¡Kã *Òü>à ëº}ƒ>à íºìÒï¹Kƒ¤à [ºi¡ì¹[Î Òà*ÎP¡´¬à Î}Ñ‚à> "³à [º}J;[š¹³ƒå>à ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;y¤à "Òº *Òü¹¤à ³ã*Òü A¡Úàƒà Òü¤à-šà¤à íÒÒ–ƒå>à [Ò}¤Kã ³Òà* "³à šã[¤¹´¶ã¡ú ³ÒàB¡ã A¡ìxàA¡šà, [³;ìÚ} Åà>¤à, "ìW¡ï¤à ¯àJìÀà>¤å >ã}[Å}\ƒå>à ëÎìŸi¡´¬¹ t¡à} 8, ³à캳Kã ºàÒü[¹A¡ ³ìÚA¡ W¡;Ò>¤Kã ë=ï¹³ šàº> šàR¡ì=àA¡šKã >å[³;[Îƒà ¯àì¹}\[¹¤ã>à ¯àó¡³ J¹ƒà ëó¡àR¡ìƒàA¡W¡ƒå>à Dr. Welthy Honsinger Fisher ¤å ët¡ï[¤³º JR¡¤à l¡ü;W¡[¹¡ú