ë>W¡ì¹àìš[= "³Îå} KàÞê¡ã\ã

ƒà@ ëA¡. ¤Î”z [Î}Ò
&³*, "ÚåÅ ; [š'W¡[Î, ¤à[ÅìJà}
³Òàuà Kà[Þê¡, ®¡à¹t¡ \à[t¡Kã ³šà, ÒàÚ>à JR¡>¹¤à ë=àÒüìƒàA—¡à ®¡à¹t¡šå >ã}t¡´¬Kã ÒüìÒïƒà "ìW¡ï¤à ë=ïƒà} ëºï[¤¹´¬à ºå[W¡}¤à *Òü>à JR¡>[¹ú "Wå¡´¬à šà´¬à, "[Ò}Îàt¡¤å >ã}\¤à, Òã¹³ Jè[ƒ}ƒà ³àR¡ =à[¤¹´¬à ºå[W¡}¤à "[Î>à, ÒA¡W¡à} ó¡>à íº>>¤à ëÒà;>¤ƒà, ë>W¡¹[A¡*¹Kã ºàìÚ}t¡>à ®¡à¹t¡A¡ã ³ãšè³ Jè[ƒ}¤å ³Åà ó¡ÒĤà ëÒà;>[¤¹´¬à A¡Úà¤å >ã}[Å}ƒå>à R¡[Î[ƒ Òü[–ƒÚà K¤>¢ì³–i¡>à >줴¬¹Kã t¡à} 18 ¤å ë>W¡ì¹àìš[=Kã >å[³; ÒàÚ>à ºàl¡üì=àv¡ûå¡>à šàº> ë=ï¹³ "[Î Òü[–ƒÚàKã ³ó¡³ Jè[ƒ}ƒà šàR¡ì=àA—¡[¹¡ú
³ÒàB¡ã R¡[ÀîR¡ šå[XƒKã ëÒï>à ‹´¶¢ƒà ëW¡;>à =à\¤à "³[ƒ Åà-R¡à W¡àƒ¤à Òü³å}ƒKã ëÒï¹A¡šà "³à *Òü>à W¡´•à ëº>\¤à, "Wå¡´¬à šà³\¤à ³ãÅA¡ "³[>ú \³¢>Kã "ó¡à*¤à l¡à@ ºåÒüÎ Aå¡Òì> "³[ƒ l¡à@ &ìƒàÁ¡ \Ê¡A¡ã ºàÒü[¹A¡[Å} šà¹ç¡¤ƒKã ë>W¡¹[A¡*¹ƒà ëW¡;>à =à\¤à =³[Jú
KàÞê¡ã\ã>à ëW¡;>à =à\¹´¶ã ³ƒå[ƒ šè[A—¡}, ÒA¡W¡à} "³[ƒ "àuà ³šè} ó¡à>à ó¡Ò>¤à ÒàÚ¤[Î "ìÅ}¤à ³šè} ó¡à¤à ÒA¡W¡à} ó¡Ò>¤[>ú Òü[–ƒÚàKã W¡´Ã¤à Úà´Ã¤à ³ãÚà³ "[Î¤å ³Åà ó¡>à =³ìK ÒàÚ¹¤[ƒ, ÒA¡W¡}Kã >ãÚ³ J¹Kã ³tå¡} ÒüÄà W¡;šà t¡àÒüú ÒA¡W¡à} >à>à >å}R¡àÒü>à íº>¤à 'ìJàÚ>à ³ìÒïÅà ºàÒüì¹´¬ã>à šã[¤¹A¡šà >ãÚ³ R¡àA—¡à W¡;A¡ƒ¤[>- W¡à¤ƒà, =A¡šƒà, "ìÅ}¤à >å}[Å;->å}Åà, Åàì\º, "ìA¡àÚ¤ƒà ëÅ}>à =´¬Kà ëºàÚ>>à, =ì´¶àÚ ëÅ}¤à ³ì=ï t¡àÒüú ³[ÎKã ³×;t¡à ³ã "Úà´¬>à ë³àƒ¢> ë³[ƒ[Î>ƒà ëÒÄà =à\¤à =³ƒå>à ³ÅàKã "ìÅàÒü¤à, "¹à>¤à º³W¡;-Åà\;, W¡àA¡W¡à-Úå=A¡ "³[ƒ ³ìÒïÅà ºàÒüì¹´¬ãKã >ã[t¡->ãÚ³ A¡àÚ>à R¡àÒüÒàB¡ã *Òü¤à >å}R¡àÒüì=àA¡šà "³[ƒ íW¡>à ó¡}º¤à ³t¡³ƒà l¡àC¡¹Kã ³ìt¡} ëºïƒå>à [ÒƒàA¡ W¡à¹Kà ó¡K[> ÒàÚ>à ³ãšè³ Jè[ƒ}³A—¡à JÄ[¹ú "W¡´¬à J胳 "³v¡} šÀ¤ƒà, ëÒ>[\Äà W¡à¤ƒKã tå¡´¬à R¡³ì‰, W¡à¤à tå¡´•¤à l¡àC¡¹ƒKã [ÒƒàA¡ íºƒå>à W¡àì¹, ÒA¡W¡à} >å}R¡àÒüì¹ú ³¹³ "ƒå>à ³=}ƒà "³åA¡Îå ëÒ>[\Äà W¡à¤Kã íÒ>¤ã "ƒå "Îå³A¡ ët¡ï칡ú ³ìt¡ï "Îå´•à ëÒ>[\Äà W¡à¤Kã íÒ>¤ã "[Î>à "ìÒ>¤à W¡ãgàA¡Îå ³àR¡Ò[º¡ú ºàìÚ>>à ÒA¡W¡à}Îå "¯à¤à šã¤Kà ëºàÚ>>à [ÒƒàB¡ã ëźÎå [t¡}Ò[Àú ³[Î>à tå¡}ƒà "ìt¡àÙà ºàÚ>à A¡Úà ÒàÚ¤[ƒ, l¡àÒüì¤[i¡Î, ¤Ãƒ ëšøι ¯à}¤à, *ì¤[Î[i¡¡, t¡à} >à¤à, "¹ç¡´¬à ëÒ>K;šKã ºàÚ>à A¡Úà >à¹A—¡¤à ³¹³ *ÒüÒÀA¡Òüú "ƒå¤å ë>W¡¹[A¡*¹Kã ºàìÚ}ƒ[ƒ ëÒ>[\Äà W¡à[J¤ƒKã t塳ƒ¤à *Òü¹¤[ƒ ºå´¬å-ºå´¬å Åà¤à #[Å} NÃàÎ 2/3 ƒà =å³ W¡à³W¡ "³à ÚàĹKà =A¡[W¡–ƒå>à W¡àA¡Jàl¡ü ët¡}ì=àAá¤[ƒ Jåƒv¡û¡à W¡àA¡Jàl¡ü "ƒå Úà}Ò–ƒå>à ó¡Ò>K[>ú >;yKÎå ³=}Kã W¡¹à "ƒå ëÒì–ƒàv¡ûå¡>à ">à¤à "ƒå ºàÚ>à ó¡Ò>¤à R¡³K[>ú
ºàÒüìÒï ºàA¡šà ÒàÚ¤[Î ë>W¡¹[A¡*¹Kã ³tå¡}ÒüÄ[ƒ, W¡àă¤à ÒA¡W¡à}Kã >è}ƒà íº¤à "ì³à;šà A¡Úà¤å ÒüÅàKã >è}Kã Å[v¡û¡>à W¡àA¡ì=v¡ûå¡>à ³=”zà ³àR¡ÒĤà Òàì>\¤[>ú ÒA¡W¡à}>à ³ìt¡à´¶t¡à ëÅ}>à =´¬à, ³ìÒïÅàKã >è}Kã Å[v¡û¡>à ëÅ}ìƒàA—¡¤à ë=ï*} "³[>ú ³[Τå 'ìJàÚ>à [ÒƒàA¡ W¡à[Å–ƒå>à >³[ÅĤà ëÒà;>¹¤[ƒ "³åA¡ ÒÄà ºàÒüìÒïƒå
ëÒï¹A—¡¤Kã Jåìƒà}W¡à¤à šã¤[> >;yKà "ìt¡àÙà ºàÒü*} "³à "³åA¡ >à¹A¡šà ÚàÒüú
ë>W¡¹ [A¡*¹Kã ³tå¡}ÒüÄ[ƒ ºàÚ>à ÒàÚ¤[Î, ÒA¡W¡à}Kã >å}ƒà W¡àă¤à ³W¡àA—¡à Aå¡Òü>à íº[ÅÀAá¤à ³t¡³ƒà ³ƒå¤å ³Åà ³=”zà ëÅ}ìƒàA—¡¤à ëÒà;>\¹A¡šKã ë=ï*} "³[>ú ³¹³ "[Î>à 'JàìÚ>à ºàÚ>à "³¤å ºàìÚ}¤à ³t¡³ƒà ÒA¡W¡à}ƒà íº[¹¤à W¡Ä‰¤à ³W¡àA¡[Å} "ƒå¤å ëÅ}ìƒàA—¡¤à ëÒà;>¤>à J«àÒüƒKã ëÒÄà ³¹ç¡ *Òüú ÒA¡W¡à} ëÅ}ìƒàA—¡¤à ëÒà;>¤à ³t¡³ƒà W¡à[¹¤à W¡ãgàA¡, =[Aá¤à #[Å}, šè[A—¡}, ¯àJº ëšàxà¤à W¡}Òüú W¡à¹à ëÒì–ƒàA¡šà >;yKà "Wå¡´¬à l¡üîÒ-¯àîÒ W¡àƒå>à ëº>¤à >;yKà ³[Ò *Òü>à =v¡ûå¡>à ëº>¤>à ÒA¡W¡à}Kã >è}ƒà "ì³à;šà ëW¡ºÒì–ƒú ׳à} ëºï=àìA¡šà, "³à}¤à ëºïì=àA¡šà, #[Å} >;yKà ³[Ò-³>àÒü ³¹à} A¡àÚ>à =v¡ûå¡>à W¡A¡Jàl¡üKã ³[¹º "³[ƒ [A¡ƒ[>Kã #[Å} ³¹ã ëÅ}>à =´¬Kà ëºàÚ>>à #ƒà Úà*¤à ëó¡i¡A¡ã Źç¡A¡ "³[ƒ "ît¡ × ëW¡>¤à ëA¡[³ìA¡º[Å} ³àR¡Ò>¤à >;yKà Ò”‚Ò–ƒå>à ">à¤à A¡ÚàƒKã R¡àA¡ì=àA¡ìÒï¤à Òü¹àÒü ºàÚ>à R¡³Ò[À¡ú
KàÞê¡ã\ãKã¯àJºƒ[ƒ ÒA¡W¡à}Kã ">à¤à "ƒåJA¡ ºàìÚ}ƒå>à ó¡Ò>¤ƒå >ìv¡ú >à[¹¤ƒå A¡¹´•à *Òü¹A¡[J¤ì>à ÒàÚ¤à JR¡Ò>¤Kà ëºàÚ>>à tè¡}ƒà "³åA¡ ÒÄà >à¹v¡û¡>¤à ³Åàƒà >ã}[=>à t¡àA¡šãƒå>à "³åA¡ ÒÄà >à¹v¡û¡>¤à t¡´¬ã¤[>ú ë>W¡¹[A¡*¹>à >à[¹¤à ³ã*Òü "ƒå¤å >ã}[=>à ëÅăå>à "ÚèA¡ "R¡>¤ƒKã >å}ƒà} ó¡à*¤à A¡¹´•à ëº>K[>, A¡[¹ W¡àK[>, A¡[¹ =B¡[>, W¡à[¹¤ƒå A¡¹´•à, A¡Úà´•à W¡àK[> ÒàÚ¤>[W¡}¤à šè´•³A¡ >ã}[=>à t¡´¬ã¤[>ú "Îå´•à =A¡ W¡à¤Kã ³t¡à}ƒÎå #[Å} A¡Úà³à ³ìt¡ï A¡¹´•à A¡¹à ³t¡³ƒà =B¡[> ÒàÚ¤Îå t¡àA¡šãú ÒA¡W¡à} Åàì\º ÅàĤà, ë™àK ÅàĤà, Ѭ¹Kã Åì\º>[W¡}¤à A¡ÚàÎå >ã}[=>à t¡àA¡šã¹¤à ³tå¡}ƒà tå¡´¬à/ ëšàxà¤à, "ó¡¤à ¯àJº J>¤à t¡´¬ã¤à šè´•³A¡ >ã}[=>à JR¡Ò–ƒå>à "ì>ï¤à "*>¤à ³ìšàA¡ >;yKà šå[X "³ƒà ëÅ´¬ã¤[>ú ë>W¡¹[A¡*¹ >;yKà ë>W¡ì¹àìš[= ÒàÚ¤[Î ³ìÒïÅà Jè;ìųKà ³ã*Òü¤Kà "ó¡¤à ³¹ã ëųKvå¡>à W¡´•à, >åR¡àÒü>à šè[A—¡} ÒA¡W¡à} ëÅ}>à =´•¤à šàî´¬ "³[>¡ú ÒüW¡³ W¡´•à ºàÚ>à "ƒå¤å ºàìÚ}¤JA¡ >ìv¡ú ³ìÒïÅàKã ëÒà}º[Aá¤à ëJàR¡W¡;A¡à ëºàÚ>>à W¡à¤à =A¡šà, [ó¡ì\;, Åàì\º, tå¡´¬à, ëšàxà¤>[W¡}¤à šè´•³A¡Îå ëÒà}ìƒàv¡ûå¡>à W¡;[³Ä¤[>¡ú KàÞê¡ã\ã>à ÒüÒà> ÒàÄà l¡ü¹ç¡[º A¡àe¡>, šåì>Kã ³>àv¡û¡à ë>W¡¹[A¡*¹ ëΖi¡¹ "³à [º}J;šã¹´¶ãú
Òü}ìÅàA¡ 1945, >쮡´¬¹Kã t¡à} 18 "[Îƒà ³Òàuà KàÞê¡ã\ã>à ºå[W¡}ƒå>à All India Nature Cure Foundation [º}J;[Jú >å[³; "[Τå >ã}[Å}ƒå>à W¡Òã "[΃Kã Òü[–ƒÚà K¤>¢ì³–i¡>à šàº> "[Î ët¡ï>¤à ëÒïìƒàA¡šã[Jú Òü}ìÅìA¡ 1950 ƒà KàÞê¡ã\ã>à t¡àA¡šã¹ Úà=} ³tå¡}ÒüÄà ƒà@ ¤ã[\ÚàºG³ã "³Îå} ƒà@ [¤. 뮡S¡t¡ ¹à* ">ã¤å ÒàÚ‰¤àƒA¡ã "[³¹ìšv¡à [¤>à쮡à\ã>à šå[¤¹v¡ûå¡>à ë>W¡¹[A¡*¹ ëÒà[Ñši¡àº ëÒïìƒàA¡šã[Jú "Îå´•à ³t¡³ Aå¡Òü>à W¡ÀàÒü¹Aá¤à ³tå¡}ƒà ë>W¡¹[A¡*¹ ëΖi¡¹ Òü[–ƒÚàKã ³ó¡³ A¡Úàƒà Òà}ìƒàA¡šà Úà>>¤à ëy[>} ëΖi¡¹ *Òü>à Òü}ìÅàA¡ 1970 ƒKã ë>W¡¹[A¡*¹ ëy[>} ëA¡à΢ ëÒïìƒàA¡[Jú "Òà>¤ƒà W¡Òã ">ãKã *Òü¹´¬ƒKã Òü}ìÅàA¡ 1972 ƒKã W¡Òã ³[¹Kã ëA¡à΢ *씂àv¡ûå¡>à ÒüÒà> Òà>¤à *Òü>à Úå[>®¡[΢[i¡>à ³ÅA¡ J}¤à ë>W¡ì¹àìš[= ëA¡àìº\ *Òü>à KàÞê¡ã ë>W¡¹[A¡*¹ ëA¡àìº\ [º}J;[Jú ëA¡àìº\ "[΃Kã ë=à¹A¡[J¤à ƒàC¡¹[Å}Kà ëºàÚ>>à ³=}-³=} Òü[–ƒÚàKã ³ó¡³ A¡Úàƒà "ìW¡ï-"ìW¡ï¤à ëA¡àìº\[Å} "³[ƒ ëÒà[Ñši¡àº[Å} [º}J>¹A¡[Jú "ÎåÑ•à >쮡´¬¹Kã t¡à} 18 ƒà [º}J;[J¤à All India Nature Cure Foundation "[Τå [Ò–ƒã ëºàºƒà "[Jº ®¡à¹à[t¡Úà šøAõ¡t¡ãA¡ [W¡[A¡;Åà š[¹Èƒ ÒàÚ>à *씂àA¡[Jú ³[ÎKã ³¹ç¡ *Òü¤à ëÒƒ *[ó¡Î ëÒï[\A¡ ëÒï[\A¡ [ƒÀãKã 15 Rajghat Colony, New Delhi ƒà íº[¹ú