tå¡} ëA¡àÒü>à W¡;šKã ¯àJìÀà–ƒà Úè´£¡³ Òü¤à W¡àJ;-ë=ï¹à}

Ò¹ƒãš [Î}Ò šå¹ã
(R¡¹à}Kã ³Jà)
[Ò³àÚ Wå¡´¬Kà ³àĤP¡´¬à [ƒ-A¡àì¤à¢>àÒüì\Î>Kã ³àÚîA¡ƒà ëÒà}ºA¡šƒà ³t¡³ W¡R¡K[> "³Îå} 'ìJàÚ>à ë>i¡¡ [\ì¹à ó塸W¡¹ "³Kã šà–ƒ³ =´Ã¤Îå 'ìJàÚKã ëÒï[\B¡ã W¡à*J; ë=ï¹à}Kã šà–ƒ³Îå ëÅàÚƒ>à ó¡}ÒĤà >ã}[=>à ë=ï¹à} Úà;º¤à ë=ï} A¡ÚàKã t¡R¡àÚ ó¡ƒ¤Îå íº[¹¡ú
³³àR¡ W¡ÒãKã NÃàÎìKàKã ëA¡àš-26 Î[³t¡>à ®¡à¹t¡>à tå¡} ëA¡àÒü>à W¡;Ò>¤à ÒàÚ¤à Òã¹³ƒà A¡[¹Kンv¡û¡à ³àÚ šàìAáàÒü ÒàÚ¤à ³ìÚA¡ ëÅ}>à t¡àA¡[J¡ú ®¡à¹t¡>à Òü} 2070 ó¡à¤Kã ³>å}ƒà ë>i¡¡ [\ì¹à Òü[³Î> íº¤àA¡ *ÒüK[> ÒàÚ>à t¡à[Aá¤à šàe¡"³õt¡ &G> šÃà>Kã Jè;=àR¡ƒà AáàÒüì³t¡ ëW¡gKã ³àìÚàv¡û¡à šàR¡ì=àB¡ƒ¤à "ÒA¡šà ë=ï} A¡Úà šø‹à> ³”|ã>à ºàl¡üì=àA¡[J¤ƒà ³à캳>à "R¡A¡šÎå ó¡à*>[J "³Îå} Òü[=ºÎå ëºï>[J¡ú ³[Î[ƒ W¡à*J;º[Aá¤à ëÅ–µã;ìºà> "³Kã šãA¡ Òü[³Î> "³Îå} ë>i¡¡ [\ì¹àKã =àv¡û¡à íº>¤à ëÒà;>¤Kã J«àÒüƒKã "ìt¡>¤à ³t¡³ "³[> "³Îå} ³[Î>à ®¡à¹t¡A¡ã >å}R¡àÒü-ÚàÒüó¡¤Kã šà–ƒ³ ó¡}¤[ƒ ÎìÊ¡ì>[¤[º[t¡ƒà íº ÒàÚ>à ®¡à¹t¡>à ëW¡;>à =à\¤à =´¬Kã ³ìt¡ï t¡à[Aá¡ú ëÒï[\B¡ã [ƒìA¡ƒ "[Î>à ëºàÒü¹A¡šƒà, ®¡à¹t¡>à ³ÅàKã &>\ã¢Kã t¡R¡àÚ ó¡ƒ¤Kã W¡àƒà 50 Kã W¡à}[ƒ [¹>å¸ìÚ¤º &>\㢃Kã ëºïK[>; ®¡à¹t¡A¡ã >>-ëó¡à[κ óå¡&º &>\ã¢Kã ÒüXìt¡àÁ¡ ëA¡šà[Î[t¡>à  [\ ƒ[¤ÃÚå 500 ƒà íºK[>; íº¤àB¡ã [\ [ƒ [šKã Òü[³Î> ÒüìÊ¡[X[t¡>à Òü} 2005 Kã W¡à}Kà W¡à}ìÚ}>¤ƒà W¡àƒà 46-48 Kã W¡à} Ò”‚[J "³Îå} A¡àì¤à¢> Òü[³ÎÄà [¤[ºÚ> t¡> "³Kã W¡à}ƒà t¡à=K[> ÒàÚ>à šø‹à> ³”|ã>à ÒàÚ[J¡ú
šø‹à> ³”|ã>à ³ÒàB¡ã P¡\¹àt¡A¡ã ³åJ¸ ³”|ã Òü[¹îR¡Kã ³t¡³ƒKã ëÒï>à &>¤àÒü¹>ì³–i¡ R¡àA¡-ëÅ>¤à "[Î ºàÒü>ã} "³P¡´¬[> ÒàÚ>à ëºïƒå>à ºà[Aá¡ú ³[Î>à ³ÒàA—¡à Òü} 2015 ƒà ë³´¬¹ 102 Kã
Òü–i¡¹ì>ìÑ•º ëÎູ &ºàÒüX ("àÒü &Î &) Kã ¯àJìÀà> A¡[¹Kンv¡û¡à šåì=àA¡[J¤ì>à "³Îå} ëA¡àš-21 Kã ëš[¹Î &[Køì³–i¡A¡à ëºàÚ>>à ëA¡àš-26 A¡ã A¡[³i¡ì³–i¡A¡ã Jè;=àR¡ƒà ®¡à¹t¡>à ÎìÊ¡ì>¤º [ƒ¤ºšì³"zA¡ã ³ã;ìÚ} Åà>¤à º´ãƒà A¡[¹Kンv¡û¡à ëJàR¡ƒà[¹¤ì>à ÒàÚ¤à t¡à[Aá¡ú ®¡à¹t¡>à ÒüìA¡àì>à[³A¡ ëš¹à[³i¡¹[Å}Kà ëºàÚ>>à ÒàÚ[¹¤à šà–ƒ³[Î ëÅàÚƒ>à ó¡}K[> ÒàÚ¤ƒà 'ÒàA—¡à [W¡}>¤à íºìt¡¡ú ®¡à¹t¡A¡ã ÎìÊ¡ì>¤º ëKøà=A¡ã ³} ³ìt¡ï ºà[Aá¤à "[ÎKã ³¹ç¡ *Òü¤à ëšà;º³ ">ã- "à¤à¢> [ƒ¤ºì³–i¡ "³Îå} &>\㢠yà[gÎ> "[΃à íº[¹¤à ³ÒàB¡ã ³ã;ìÚ}¤å 'ÒàA—¡à Úà´•à >A—¡à l¡ü¤à ó¡}¤Kã ºàÒü¤A¡ ó¡¤à Jåìƒà}W¡à¤à ó¡}¤>à ³¹³ *Òü¹Kà 'ÒàA—¡à =à\¤à "[Î íº[¹¤[>¡ú
®¡à¹t¡A¡ã ëóáK[Κ ëšøàKøà³[Å} "[Î &Î [ƒ [\¤å ³à캳 šè´•à Åã[\Ĥà Úà>¤à šå¹[v¡ûö¡îR¡Kã W¡Òã "³Kã ³³àR¡ƒà ëÒïìƒàA¡Jø¤[>¡ú  
'ìJàÚ>à &Î [ƒ [\ 11 (ÎìÊ¡ì>¤º [Î[i¡¡ "³Îå} Jå>àÒü) Kã šà–ƒ³Kà >A¡[ÅÀAá¤Îå ëÒÄà ó¡K;º¤à "à¤à¢> ÒüìA¡à[ÎìÑz³>à ºàÚ¹¤à, ÒA¡ìź, &ƒå¸ìA¡Î>, &>\ã¢, Òü–ƒÑ|ã "³Îå} Òüì>àì¤Î>Kà ³¹ã íº>¤à "ìt¡àÙà &Î [ƒ [\ƒà "ó¡¤à Åàóè¡ šãK[> ÒàÚ¤Kã 'ÒàA—¡à =à\¤à =[´Ã¡ú šø‹à> ³”|ã "¯à\ ë™à\>à "à¤à¢> ([š &³ & ¯àÒü) Kã ³Jàƒà Åà¤à Úè³ "Úà´ƒà 뺖ƒ Úå\ šÃàÄã} "³Îå} Køã> ët¡ìA—¡àìºà\ãKã =àA¡ ¯à}¤à šø[v¡û¡Î Åã[\Ĥà ÎìÑzì>¤º "³Îå} &>\㢠Òü[ó¡[ÎìÚ–i¡ Òü¤à ë=ï} Åã[\îÄ¡ú ³[Î>à [\ 'W¡ [\ Òü[³Î>Kã A¡àì¤à¢> ƒàÒü*GàÒüƒ [³[ºÚ> ë³[yA¡ t¡> 12 (&³ &³ [t¡) Kã W¡à}ƒà Ò”‚Ò>K[> ÒàÚ>à [t¡ Òü "๠Òü>à šà[¹¡ú "t¡º [³Î> ëó¡à¹ [¹\åì¤ì>Î> "³Îå} "à¤à¢> yàXìó¡àì³¢Î> (& &³ "๠Úå [t¡) [³Î>ƒà t¡R¡àÚ ó¡ƒ¤à [Î[¤A¡ &ì³[>[t¡ A¡Úà šã¹¤Îå [\ 'W¡ [\ Òü³Î>Kã A¡àì¤à¢> ƒàÒü*GàÒüƒ [³[ºÚ> ë³[yA¡ t¡> 49 (&³ &³ [t¡) ëÒÄà Ò”‚Ò[À¡ú "ìÒ>¤à *Òü>à, š[¤ÃA¡ yàXìšàt¢¡ "³Îå} ë³à[¤[º[t¡ *›>Kã ³t¡àR¡ƒà "ìÒà}¤à šå¹A—¡¤à ³ã;ìÚ} W¡R¡>[¹- ÎÒ¹ 18 ƒà ëÒï[\A¡ W¡ºàÒü[¹¤à [A¡ìºà[³t¡¹ 773 "³Îå} ÎÒ¹ 27 t¡à ëųK;-ÅàK;[º¤à [A¡ìºà[³t¡¹ 1006 A¡ã ë³ìyà ºàÒü–ƒKã Jè;=àR¡ƒà [\ 'W¡ [\ Òü[³Î>Kã &³ &³ [t¡ 12.65 ëÒ>¤à W¡à} Ò”‚K[> ÒàÚ>à šà>[¹¡ú
®¡à¹t¡>à "à¤à¢> &[¹Úà[Å}ƒà šà–ƒ³ =³ƒå>à šàR¡ì=àA¡šà ë=ï} A¡ÚàKã Jè;=àR¡ƒà ³ÅàKã &>\㢠Åã[\ĤKã ë=ï}¤å [œ¡³àÒü\ ët¡ï¤Kà ëºàÚ>>à Òü} 2024 ó¡à¤Kã ³>å}ƒà 'ìJàÚKã &>\㢠[³Gt¡à ëó¡à[κ óå¡&ºƒKã ëšàºå¸Î> Ò”‚>à ë=àA¡šà ë>W¡ì¹º K¸àÎA¡ã Źç¡A¡ ">ã ëÒ>K;Ò–ƒå>à ³ÅàKã &>\㢠šåì=àA¡šKã W¡à} ëÒ>K;ÒĤÎå A¡Äà ëÒà;>[¹¡ú ®¡à¹t¡>à ë>W¡ì¹º K¸àÎ Åã[\ĤKã "A¡>¤à ëšà[ºÎã>à [\ 'W¡ [\ Òü[³Î>¤å Òü} 2014-15 ƒKã 2021-22 ó¡à¤ƒà &³ &³ [t¡ 566 t¡à Ò”‚Ò>[J¡ú ³[ÎKà ³¹ã íº>>à šàR¡ì=à[Aá¤à ë=ï*} "³>à Køã> ÒàÒüì‰àì\> šåì=àA¡šKã ÒüìA¡à[ÎìÊ¡³ "³à ëųKìƒï[¹¤à ë>ìÑ•º ÒàÒüì‰àì\> [³Î>[>¡ú ®¡à¹t¡>à Òü} 2030 ó¡à*¤ƒà W¡Òãƒà Køã> ÒàÒüì‰àì\> ë³[yA¡ t¡> (&³ [t¡) 4 šåì=àA¡šKã šà–ƒ³ =[´Ã "³Îå} ³[Î>à ³¹³ *Òü¹Kà ëó¡à[κ óå¡&º Òüì´šàt¢¡ ët¡ï¤ƒà ºåšà A¡ì¹à¹ ºàÛ¡ "³à ëÒÄà tè¡}[Å>¤à R¡³K[>¡ú 'ìJàÚ>à ëšìy຃à Òü=àì>ຠÚà>¤Kã W¡à}¤å Òü} 2012 Kã W¡àƒà 0.67 t¡Kã Òü} 2020 ƒà W¡àƒà 10 ƒà ëÒ>K;ìº "³Îå} ³[Τå W¡àƒà 20 ëÚïÒ>¤Kã =¤A¡šå Òü} 2030 Kã ³×;t¡à Òü} 2025-26 t¡à *Òü>à R¡>J>¤à ëÒà;>[¹¡ú l¡üaàºà [ÑH³>à [Aá> &>\ã¢Kà ³¹ã íº>¤à ³à캳Kã ëA¡Î Ñzàƒã *Òü¹[Aá¡ú ³[Î>à 'ìJàÚKã JåU}Kã >åšã[Å}¤å íº¹R¡ƒKã ³>ã} t¡³ÒìÀ "³Îå} 'ë\–ƒ¹ \[ÑzÎ'A¡ã ¯àJìÀà–ƒà "ì>ï¤à ¯àÒ씂àA¡ "³à šã칡ú
'ìJàÚ>à R¡[Î ³à캳Kã &>¤àÒü¹>ì³–i¡ >å[³; šàR¡ì=à[Aá¤à "[Îƒà ®¡à¹t¡>à ÒüìA¡àì>à[³A¡ ëKøà=, ëÎà[ÎìÚº ÒüìE¡[º[t¡ "³Îå} &>¤àÒü¹>ì³–i¡ ÎìÊ¡ì>[¤[º[t¡¤å Jº R¡àA—¡à =´¬ƒà ³àÚ šàA¡šà A¡Úà ó¡}[º¤[΃à W¡àl¡üì=àA¡ó¡³ ë=à[Aá¡ú 'ìJàÚ>à &>\㢠ÑHà[΢[t¡ƒKã &>\㢠\[ÑzÑzà ³àÚ šàA—¡à ëJàR¡ƒàì¹ "³Îå} ëÒï[\A—¡à "šè>¤à ë=ï}[Å}Kã Jè;=àR¡ƒà &>\㢠ëÎA塸[¹[t¡Kã ³àÚîA¡ƒà W¡R¡[Å[À¡ú ë=ï}[Å} "[Î šàR¡ì=àA¡šƒà 'ìJàÚ>à AáàÒüì³t¡ ëW¡gKã ³àìÚàv¡û¡à šèÄà ë=}>[³Ä[¹¤à "[ÎKã "ì>ï¤à ëÑz–ƒƒ¢ "³Îå ëÅ[´Ã¡ú
(Ò¹ƒãš šå¹ã, Òàl¡ü[\} "³Îå} "à¤à¢> &[ó¡Ú΢, ëšìyà[ºÚ³ "³Îå} ë>W¡ì¹º K¸àÎA¡ã ëA¡–ƒø ³”|ã[>)