[>}[Å}¤à ë=àv¡ûö¡¤à ³t¡³ƒKã 'ìJàÚKã º³ "[Î \ìKàÒü ÒàÚ¤[Î>à 'ìJàÚKã ºèƒà, ët¡à}ƒà Úà*ƒå>à ºàA¡W¡¹¤à, ëÎà[ÎìÚº A¡ºW¡ì¹º "³Îå} [¹Wå¡ìÚº šøà[C¡Î A¡ÚàƒÎå t¡;>-=>¤à íºy¤à "ài¡¢ "³[>¡ú "ƒå¤å R¡[Î[ƒ \ìKàÒüKã ëJàR¡W¡;t¡à ‘>> ìy[ƒìÑ•º l¡àX’ ÒàÚ¤[΃à A¡Äà [ƒì¤t¡ ët¡ï>¹A¡šà ³t¡³ "³à *Òü¹Aáã¡ú Å´•à R¡[ÎKã "ì>ï¤à [=¤ƒà R¡à*¹¤à l¡àX ë³A¡¹ A¡Úà>à ‘[yû¡ìÚ[i¡®¡ &–ƒ &Gš[¹ì³ì–i¡º l¡àX’ Aáà[ÎìA¡º ë¤\ ë³àl¢¡[>Ê¡ l¡àX’, ‘³å®¡ì³–i¡ ë¤\ šàìó¢¡àì³X’ [³}ì=ຠA¡Úà [Å[\ăå>à 'ìJàÚKã \ìKàÒüƒà ët¡àR¡à> ët¡àR¡à>¤à &Gš[¹ì³ì–i¡º šàìó¢¡àì³X A¡Úà šåì=àA—¡¹Aáã¡ú "ƒå¤å ¯àì¹} "[Î>à >> ìy[ƒìÑ•º l¡àX šàìó¢¡àì³X[Å} "[Î ‘A¡ì–i¡´š¹[¹’ ÒàÚ¤à i¡à³¢ "[Î>à "ƒå³ ³×; [ÅgìK¡ú
³=B¡ã ¯àó¡³[ÎKà ³[¹ íº>>à 'ìJàÚKã \ìKàÒüƒà ëÎ[¹ÚÎ ÒàÚ¤à A¡>ìΟi¡ "³Îå} 'ìJàÚKã l¡àX¹[Å}ƒà ëA¡\åìÚº ÒàÚ¤à i¡àÒüš "[> ë=àA—¡à JàÚìƒàAáKà \ìKàÒüƒà W¡}\[>}¤[Å}>à i¡àÒüš "[> "[ÎKã ³>å}ƒà JÀKà W¡}[Å>¤à ƒ¹A¡à¹ íº¤öà ÒàÚ>à J[À¡ú "ƒå>à ëÒï[\B¡ã ³t¡³ƒ[ƒ \ìKàÒü ÒàÚ¤[Î R¡àÒüÒàB¡ã A¡ì–i¡´š¹[¹ šàìó¢¡àì³X "³ƒà R¡à*>¤>à ³[Å} "Îå³ ëÒ>K;ºAáã¡ú "ƒå>à ëÒï[\B¡ã šåXã ëJàR¡W¡;A¡ã ëÒà}ºAáã¤à ³tå¡} ÒüÄà 'ìJàÚKã \ìKàÒü¤å "³[ƒ 'ìJàÚKã ëÒà}ºAáã¤à ³tå¡}ÒüÄà 'ìJàÚKã \ìKàÒü¤åà "³[ƒ 'ìJàÚKã ó塹硚 "[Τå Åv¡û¡àAáã¤à 'ìJàÚKã \ìKàÒüƒà ëÎ[¹ÚÎ "ài¢¡ "³à *Òü>à t¡R¡àÒüó¡ƒ>à ëÚ}¤à Úà´•à ƒ¹A¡à¹ *Òü¹Aáã¡ú ëºàÚ>>à 'ìJàÚ>à ³t¡³Kã A¡ì–i¡´š¹[¹ šàìó¢¡àì³X ([yû¡ìÚ[i¡¤ &–ƒ &Gš[¹ì³ì–i¡º l¡àX) "³à ëÅ´¬à t¡à¹¤Îå A¡³ìƒï>à 'ìJàÚKã \ìKàÒüKã ³ÅàKã íº\[¹¤à *[¹[\ì>º "à[i¢¡[Ê¡A¡ Òü[–i¡[Kø[i¡ ³àR¡Ò–ƒ>à ëųKƒìK ÒàÚ¤[Î Úà´•à J”‚[>}R¡àÒü[>¡ú
"[ÎP¡´¬à t¡àgà "[΃à 'ìJàÚKã \ìKàÒü¤å Úà´•à ëÎ[¹ÚÎ "ài¢¡ "³à *Òü>à A¡[³i¡ì³–i¡ "³Kà ëºàÚ>>à W¡}[Å>¤à \ìKàÒü ºåš[Å}Kã ³>å}ƒà Òü´£¡àº ë¯Ê¡A¡ã >àK೚ຠëÎà¹à³ íº¹v¡û¡à íº¤à [ºÚà–ƒà ëó¡àA¡ &–ƒ Aáà[ÎìA¡º &A¡àƒ³ãÎå "³[>¡ú ÒàÚ[¹¤à \ìKàÒü ºåš "[ÎKã =¤A¡ ë=ï¹³ A¡Úà ëÒï[J¤à W¡Òã 10¡ú 20 ³åA¡ "[Î 'ÒàA¡Îå ³¹v¡û¡à J¹à >v¡>à "Úà´¬à ³t¡³ƒà Úà*¤à ó¡}\[J¡ú ³¹³ "ƒå³v¡û¡>à \ìKàÒü ºåš "[Î>à \ìKàÒüKã ³¹³ƒà ët¡ï[J¤à šãAáã¤à "R¡à}[Å} Úà*>à ëi¡ö[>}, ¯àA¡ÚìÎàš, ëÎ[³>à¹, šàìó¢¡àì³X ³Úà³ "³à Úà*¤à ó¡}ìJø¡ú ³[ÎKà ëºàÚ>>à ³ìJàÚKã [¹Òà¹ìκ ëÑšÎt¡à "ÚåA¡ >å}[=º >àÒüƒ>à ¯àA¢¡ ët¡ï¹´¬à A¡ÚàÎå ë=}>ìJø¡ú ³¹ç¡ *Òü¤à [ºÚà–ƒà ëó¡àA¡ &–ƒ Aáà[ÎìA¡º &A¡àƒ³ãKã ëÎìyû¡i¡[¹ *Òü[¹¤à ëÎà¹à³ Źt¡ ³Úà´•à "A¡à¤ã ÒàÚ>à JR¡>¤à "[ÎKà ³ÒàB¡ã Ê¡å[ƒ*ƒà 'Kã ¯àA¢¡ A¡Úà ët¡ï[³Ä¤à Úà*[J¡ú ³ƒå³v¡û¡>à ³ìJàÚ>à ¯àA¢¡ ët¡ï¤ƒå [>}[=>à ë=}>[J¡ú ëºàÚ>>à \ìKàÒü ºåš "[ÎKã P¡¹ç¡ *Òü[¹¤ã ëÎà¹à³ *}[¤ & ¹àìÅìŬ¬à[¹ ëƒ[¤ ³ìJàÚ "[>Kã Úà´•à W¡´¬à, ³ìJàÚKã ¯àA¢¡t¡à Úà´•à ëÎ[¹ÚÎ *Òü>à A¡ìxàA¡šKà ëºàÚ>>à W¡}[Å>¤à "[Î Jå[ƒ}³A—¡Îå JR¡[¤¹´ÃK[> J[À¡ú
[ºÚà–ƒà ëó¡àA¡ &–ƒ Aáà[ÎìA¡º &A¡àƒ[³Kã P¡¹ç¡ *Òü[¹¤ã "[¹¤³ ¹àìÅìŬà[¹ 냤㠳[ošå[¹ \ìKàÒüƒà ³[³} íº¤ã "³[>¡ú Aáà[ÎìA¡º ³[ošå[¹ \ìKàÒü "³Îå} ³ƒå¤å ÅàìKàÄ>à [yû¡ìÚ[i¡¤ l¡àXt¡Îå "ìW¡ï¤à Jåìƒàº A¡Úà ët¡ï¹¤ã >åšã ëA¡àìÚ¢àKøàó¡¹ "³Îå[>¡ú ³ÒàA¡ \¯àÒ¹ºàº ë>Ò¹ç¡ ³[ošå¹ l¡àX &A¡àƒ[³ƒà \ìKàÒüƒà ëKàÁ¡ ë³l¡º "[> ó¡}ƒå>à "Òà>¤à ëšà[\Ζƒà [ƒìšÃà³à ëºàÒü[Å>[J¡ú ³Jà t¡à>à ³[ošå[¹ ¹àÎ "³Îå} ºàÒü Ò¹à*¤ƒà &A¡àƒ[³ "[γv¡û¡ƒKã ëšàÊ¡ ëKø\åìÚi¡ [ƒìšÃà³àÎå ëºàÒü[Å>[J¡ú ³ÒàA¡ [ƒ[ƒ ë>Îì>ºKã ‘&’ ëKøƒ "à[i¢¡Ê¡ *Òü¤t¡à >v¡>à "àÒü[Î[Î"๠>å¸ [ƒ[ÀKã &³ìšì>º "à[i¢¡Ê¡ "³Îå[>¡ú
P¡¹ç¡ ¹àìÅìŬà[¹ ëƒ[¤ ëA¡àìÚ¢àKøàó¡¹ "³à *Òü>à l¡àX l¡öà³à A¡ÚàÎå Jåìƒàº ët¡ïìJø¡ú J¹ƒ} šÀ¤ƒà ‘"®¡àÎ’ ‘®¡Kã¹[= KUà’ Aáà[ÎìA¡º ëÎàìºà l¡àXt¡à t¡àº šø®¡–ƒà, ¹à‹à ">å¹àK, ¹ç¡š ¤>¢>, ëKï¹àU ¹ç¡š ¤>¢>, ¹à‹à "[®¡Î๠"[Î>[W¡}¤à š>¤à ÚàÒü¡ú ëºàÚ>>à [ó¡ÂµKã ë³[ƒÚ³ƒÎå ë=àÒüìƒàA—¡à [yû¡ìÚ[i¡¤ ël¡àA塸쳖i¡[¹ [Îì>³àKã ëJàR¡W¡;t¡à ël¡àA塸쳖i¡[¹ [ó¡Âµ A¡¹ç¡A¡ Jå; =àìJø¡ú "Pena", The Fiddle of Languor, Solo Dance in Manipur, Yumlembam Gambhini Devi, The road to Explore, Chakan Gan-Ngai, Evolution of Rass Leela in Manipur, "[Î>[W¡}¤[>¡ú
šå´•³A¡ "[ÎKã ³=v¡û¡à P¡¹ç¡ ¹àìÅìŬà[¹ \ìKàÒüƒà A¡ìxàAá¤ã *\à "³à *Òü>à "ì>ï¤à \ìKàÒüKã ³îÒì¹àÒü A¡Úà 뺜¡>à šåì=àAáã¤ã "³[>¡ú R¡[Î ó¡à*¤ƒà ³ÅA—¡àÒü¤à \ìKàÒüKã ³îÒì¹àÒü A¡Úà A¡Úà šåì=àA¡šà "³[ƒ ³[ošå[¹ \ìKàÒüƒà ³ÒàB¡ã A¡[–i¡ö¤å¸Î>¤å ÅA¡JR¡[¤ƒå>à ëÎ[>Ú¹ ëó¡ìºà[Κ (2016-17) "³Îå} Î[Ut¡ >ài¡A¡ &A¡àƒ[³ >å¸ [ƒ[ÀKã A¡X[i¡i塸ìÚ–i¡ Úå[>i¡ "³à *Òü[¹¤à \¯àÒ¹ºàº ë>Ò¹ç¡ ³[ošå¹ l¡àX &A¡àƒ[³Kã ëÎ[>Ú¹ P¡¹ç¡ "³Îå *Òü[¹¡ú
¹àìÅìŬà[¹ ëƒ[¤ l¡àX¹, šàìó¢¡à³¹ "³à *Òü>à ët¡àR¡à> ët¡àR¡à>¤à ë>Îì>º "³Îå} Òü–i¡ì>¢Îì>º ëó¡[ʡ줺 A¡ÚàƒÎå Źç¡A¡ Úà¹ç¡¤à J¹ƒ} š>¤à Úà¤[ƒ, J\å¹àìÒà ëó¡[ʡ줺, ëA¡à>àA¢¡ ëó¡[ʡ줺, Î噢 ëó¡[ʡ줺, [>Åà> Kà[Þê¡ ëó¡[ʡ줺, A¡à[ºƒàÎ Îà³àì¹à, Î[Ui¡¡ >ài¡A¡ &A¡àƒ[³ ¡[>øi¡l¡üή¡, [>øi¡¸ Î>¹àW¡>à, ®¡àK¸W¡–ƒø ë>Îì>º l¡àX ëó¡[ʡ줺, ëó¡[ʡ줺 *ó¡ Òü[–ƒÚà Òü> ë³àìÑHà, Òü[–ƒÚà> A¡ºW¡ì¹º &쮡[>} &i¡ ³–ƒìº (³¸à–µà¹), Òü–i¡ì>¢Îì>º l¡àX ëó¡[ʡ줺 =àÒü캖ƒ, Òü[–ƒÚà> A¡ºW¡¹ &i¡ ëA¡àìUà, Òü–i¡ì>¢Îì>º ëÒà[i¢¡A¡ºW¡¹ &Gìšà í¤[\} "[Î>[W¡}¤[Å} š>¤à ÚàÒü¡ú
"Îå´•à [ºÚà–ƒà ëó¡àA¡ &–ƒ Aáà[ÎìA¡º &A¡àƒ[³Kã ºå[W¡}¤ã P¡¹ç¡ ¹àìÅìŬà[¹ "³Îå} ëÎà¹à³ Źt¡ ºå[W¡}¤à "[> "[ÎKã ³šàÄà R¡[Î R¡[γA¡ ³ìJàÚKã \ìKàÒü Aáà[ÎìA¡º "³Îå} ëi¡ö[ƒìÑ•º ëó¡à³¢ "[>³A—¡à W¡à*>à ³ó¡³ A¡>¤à R¡´Ãã¡ú ³ìJàÚ>à ³[ošå¹Kã l¡àXA¡ã ët¡àR¡à> ët¡àR¡à>¤à &GìšøΖƒà ë>ì¹[i¡¤ ³Úà³ "³à ë>Îì>º "³Îå} Òü–i¡ì>¢Îì>º ëÊ¡\ƒà 뺜¡>à šàìó¢¡àì³X šã[¹¡ú "[ÎP¡´¬à ëJàR¡W¡; "[΃à "ì>ï¤à l¡àX¹ A¡Úà "³Îå šåì=àA—¡¤Kンv¡û¡à Ò–ƒv¡û¡Îå Î[Ut¡ >ài¡A¡ &A¡àƒ[³ >å¸ [ƒ[ÀKã ¯àA¢¡ìÎàš "³à šàR¡ì=àv¡ûå¡>à šøƒG> "³à Úà*>à ëÒï[J¤à \å> 12, 2022 ë\&>&³[ƒ&Kã *[ƒìi¡à[¹Ú³ƒà ëºàÒü[Å>[J¡ú *씂àA—¡à ³[Å} Úà³Jø¤à l¡àX¹, šàìó¢¡à³¹ ³Úà³ "³>à ¯àA¢¡ìÎàš "ƒåƒà Źç¡A¡ Úà[J¤ƒå [ºÚà–ƒàKã A¡ìxàA¡šKà ëºàÚ>>à ët¡ï[J¤à ³ìJàÚKã =¤A—¡[> ÒàÚ>à =³\ìK¡ú
"ì¹àÒü¤ƒà [ºÚà–ƒàKã ¯àA¢¡[Î "Îå³ ëÚ}ºKà R¡[ÎKã l¡àX "à[i¢¡Ê¡[Å}Kã íº[¹¤à Úà´•à A塸[¹ÚÎ *Òü¤à, >å¸ &Gš[¹ìÚXA¡ã #ìJïºà}¤Îå ³àR¡Ò–ƒ>à 'ìJàÚKã *[¹[\ì>º A¡ºW¡¹¤åÎå ÒüA¡àÒü Jå´•>à ³[ošå[¹ \ìKàÒü¤å ³ÅàKã A¡ì–i¡³ìšàì¹[>[i¡ "³Îå [ƒó¡àÒü> ët¡ï>¤à ëÒà;>¹A¡šà ³Òà* "[Î =àK;t¡¤à R¡³ìƒ¡ú ³[Î [ºÚà–ƒàKã ët¡àš-ìt¡àÙà "³[>¡ú
[email protected]