ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà ³[ošå¹Kã ³ÅA¡ >ààÒü¤à [k¡ìÚi¡¹ [ƒì¹C¡¹[Å}Kã ³>å}ƒà "³[>¡ú ë³àl¢¡> ³[ošå¹ã [k¡ìÚi¡¹>à ÅàJš t¡´ÃA¡[J¤à, ³à캳Kã =àv¡û¡à ³[³} íº¹¤à ë>Îì>º ÑHåº *ó¡ ‰à³à (&>&Î[ƒ) >å¸ [ƒÀãƒKã 'ìJàÚKã [k¡ìÚi¡¹Kã "àÒüìA¡à> l¡à: ¹t¡> [=Úà³>à ëó¡àì³¢º ëi¡ö[>} ëºàÒüƒå>à (1971-1974) ë=àAáA¡[J¡ú ³=}ƒà Î>J¸à Òà*ì¹àA¡W¡³ Òüì¤àìt¡à´¬ã "³åA¡ ëºàÒü¹A¡[J¡ú ³=}ƒà "׳ǡ¤à *Òü>à ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà A塳\à 1986 ƒà ë>Îì>º ÑHåº *ó¡ ‰à³àƒKã šàÎ ët¡ï¹A¡[J¡ú
ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà (ëšàA¡šà: 1954) ³[ošå¹Kã šÄ[¹¤à "[¹¤à &>&Î[ƒÚà> "³[>¡ú ëÒï[\A¡ ³[ošå¹Kã ³ÅA¡ >àÒü¤à [k¡ìÚi¡¹Kã ºèš ‘³[ošå¹ã &ìX´¬º’ "[Î>à "ìW¡ï-"ìW¡ï¤à [k¡ìÚi¡¹ ëšÃ ³Úà³ "³à šåì=àA¡ìJø¡ú š>¤à Úà¤à J¹[ƒ-ÿ- &[ƒšÎ ë¹G &[–i¡ìÎàì>, ëA¡àìA¡[ÎÚà> ëW¡àA¡ ÎàA¢¡º, [ƒ ó¡àÚ๠&–ƒ [ƒ ë¹>, &A¡ *¹ ë‰à>àW¡àÚ¢, ëÒ³ìºi¡, >àK ³–ƒºà, >å[³; A¡àÙà, ëÒ>\å>Òà, ºàÒü Jè;Åà}¤ã, ë³[ƒÚà, Qà[ιೠëA¡ài¡¯àº, "[®¡`¡à> ÅAå¡”zàºà "[Î>[W¡}¤à š>¤à ÚàÒü¡ú \åKãì–ƒøàKã "ît¡ ºãºà ³Úà³ "³Îå íº[¹¡ú "ƒå¤å [ƒì¹C¡¹ \åKãì–ƒøà A¡¹´¬à [ƒì¹C¡¹ "³ì>à ÒàÚ¤[Î ët¡Äà Åv¡û¡àA—¡>¤à Jè;Òü "[Î>à ³=B¡ã ºãºà[Å} "[Î ëºïJ;W¡¤[>¡ú ³=B¡ã ºãºà[Å} "[ÎKã ³>å}ƒà Ò–ƒv¡û¡à &[šøº 8, 2023 ƒà \¯àÒ¹ºàº ë>Ò¹ç¡ ³[ošå¹ l¡àX &A¡àƒ[³ƒà [Î&³&[i¡Kã ët¡}¤à}Kã ³Jàƒà l¡ü;[J¤à ‘ëÔ> [ƒ Î> ëÎi¡’ "[ÎÎå ³=B¡ã A¡àR¡ºèš "[ÎKã ³>å}ƒà "³[>¡ú
[ƒì¹C¡¹ ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà A¡ì–i¡´š¹[¹ ¯àÁ¢¡ [k¡ìÚi¡¹Kã ëW¡”‚[¹¤à [k¡ìÚi¡¹Kã ëJàR¡W¡; "[Îƒà ³ÒàB¡ã J«àÒüƒKã W¡à>\¤[Î ‘Reinterpretation of history, mythology and other older tests.’ "ìÎೃ[>¡ú ëó¡à»¡ìi¡º, [³ì=àìºà[\ >;yKà &[> *Á¡¹ ëi¡G[Å} "[Î ³ã[ƒÚ³ "³à *Òü>à ë³àl¢¡> A¡>Î>¢ "³ƒà W¡}[ÅÀA¡šƒà ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà ët¡àš-ët¡àÙà [ƒì¹C¡¹ "³[>¡ú
\åKãì–ƒøà>à "[¹¤à ëi¡G "³¤å ëÒï[\B¡ã ³t¡³Kã A¡ì–i¡´š¹[¹ A¡[XÚÎì>Î "³ƒà ëųƒå>à ëi¡ö[ƒìÑ•º ëÎàÎàÒü[i¡ "³Kã "ìÅàÒü-"¹à>, [ÎìÊ¡³ A¡Úà>à ºàÀA¡šà ³Úà³ "[Î l¡ü¹Kà ë³àl¢¡> ë³> "³Kã ëJàÒüÅà*>¤Kà ëºàÚ>>à "ì>ï¤à ëšà[º[i¡ìA¡º ëW¡g "³KンA¡ ³ÒàB¡ã ºãºà>à ÒàÚ¹A¡š[Î Úà´•à ³¹ç¡*Òü¡ú
³¹³ "[γv¡û¡>à ëÛ¡[y \åKãì–ƒøàKã ºãºà[Å}Kã ³¹v¡û¡Kã ³à캳Kã =àv¡û¡à [¹-Òü–i¡¹[šøìi¡Î> *ó¡ *Á¡¹ ëi¡GA¡ã "ó¡¤à ëšÃKã J>K;šƒà Úà*¹A¡[J¡ú ºàÒü[¹A¡ "[΃à KøãA¡ Îà[Òt¡¸Kã \K;t¡à [Ťà ëºà´¬à >àÒü‰¤à ëÎàìó¡àìAáÎA¡ã‘&[–i¡ìKàì>’¤å ¯àÁ¢¡ ¯àÒüƒ [ó¡ì>à[³>> "³à *Òü>à ³àKã ³àKã º³ º³ƒåKã *Òü[¹¤à ó¡ã®¡³ƒåƒà ëÎà[ÎìÚº &–ƒ ëšà[º[i¡ìA¡º ÒüÎ帡 A¡Úàƒà [¹-Òü–i¡[šø¢i¡ ët¡ï¹A¡šKンA¡ ‘A¡ºW¡ì¹º &–ƒ ëšà[º[i¡ìA¡º [óø¡ƒ³’ ÒàÚ¤à ëW¡Ÿi¡¹ "[΃à ëÛ¡[y \åKãì–ƒøàKã
‘&[–i¡ìKàì>’ ëšÃ "[Î Úà*¹A¡[J¤[>¡ú
ºàÒü[¹A¡ "[Î *Gìó¡àƒ¢ Úå[>®¡[΢[i¡ ëšøÎ, >å¸ ëÚàA¢¡>à ëó¡àR¡¤à
‘&[–i¡ìKàì> *> [ƒ A¡ì–i¡´š¹[¹ ¯àÁ¢¡ ëÊ¡\’ ëA¡ïÒü¡ú A塳\à 2011 ƒà ëó¡àR¡[J¤[>¡ú ºà³àÚ 469 šà[À¡ú ºàÒü[¹A¡ "[΃à Erin B. Mee "³Îå} Helene P. Foley >à &[ƒi¡ ët¡ï¤[>ú ºàÒü[¹A¡[Îƒà ³[ošå¹Kã &[–i¡ìKàì>¤å ³[¹A¡ Wå¡´•à í>>[¹¤ã &[¹> [¤[³Kã A¡àl¡ü¤à Úà¹ì¹àÒüƒ¤à ¯àîÒ J¹[ƒ-ÿ- ‘‘Manipur: A police State North East in India, Figures of Antigone, Reviewing Insurgency, Aesthetic Revolution, Cultural, Theatrical HIstory, Antigone in/as production’’ ÒàÚƒå>à t¡àS¡A¡ t¡¹ç¡A¡ ë=àA—¡à í>>[¹¡ú
³=B¡ã ¯àó¡³ J¹[Î ëºïJ;W¡¹ç¡¤Kã ³¹³[ƒ ³t¡³ Åà}>à [k¡ìÚi¡¹ ët¡ï¹Aá¤à [ƒë¹C¡¹ ëÛ¡[y \åKãì–ƒøàKã ³ÒàB¡ã [k¡ìÚi¡¹ "[Î A¡³ìƒï¤ì>à ÒàÚ¤ƒåKã Òü>ìó¡àì³¢Î> ³W¡à "³v¡} šã¤à ³ì=ï t¡à¤øà ÒàÚ>à J>¤ƒå[>¡ú "ƒå>à ëÒï[\A¡ íº[¹¤à ³[ošå¹ã [k¡ìÚi¡¹ "[΃à ë¯Ê¡>¢ [k¡ìÚi¡¹ Òü>óÃå¡ìÚX "[Î A¡³ìƒï>à \åKãì–ƒøà>à Å;ìt¡àAáA¡šà, ³ìJàÚ>à šã¤à [k¡ìÚi¡¹Kã "ì>ï¤à "àÒü[ƒÚà, "ì>ï¤à i塺 ³Úà³ "[ÎKà 'ìJàÚKã ëi¡ö[ƒìÑ•º i塺 ³Úà³ "[ÎKà šè>[Å–ƒå>à ³ÒàB¡ã *Òü¤à [k¡ìÚi¡¹Kã ëºàº "³à [=¹A¡šà "[΃à Ò–ƒA¡Îå ³ÒàB¡ã J«àÒüƒKã ë>ï¤à ëšÃ ‘ Ô> [ƒ Î> ëÎi¡’ ³ã;ìÚ} "[΃Kã ³W¡à JàÚ>à í>>¤à ÚàÒü ÒàÚ>à J[À¡ú "ƒå¤å Jè;Òü [Î>à [ÎìÊ¡ì³[i¡ìA¡[À í>>¤à ëњΠ*Òüƒ¤>à W¡à*¹àA¡šà J¹ƒ} =³\ìK¡ú
³[ošå¹ã &ìX´¬ºKã ëÛ¡[y \åKãì–ƒøàKã ‘ëÔ> [ƒ Î> ëÎi¡’ º³ƒ³[ÎKã ÅA—¡àÒü¹¤à ºãºà Òü¤à ëÛ¡[y Î>à\à*¤>à Òü¤[>¡ú ºãºà "[Î ³³àR¡ƒà "Òü¤à "[ÎKã ‘³R¡àº Úà*‰¤à >å[³;’ ÒàÚ¤à A¡o¢Kã ¯à¹ã "³Îå íºìJø¡ú "ƒå>à ³ƒåKã "ì>ï¤à ®¡\¢> "³[> ÒàÚ¹¤Îå ÚàÒü¡ú ¯à¹ã[ƒ ³Ò஡à¹t¡A¡ã ³t¡à} "³ƒKã ëºïJ;šà ¯à¹ã ³ìW¡; "³[>¡ú "ìt¡>¤à ºãºàKã ³W¡;[> ÒàÚ¹¤Îå ÚàÒü¡ú A¡o¢Kã ºàÒü¤A¡=ã¤à ë=ïìƒàA¡[Å}>à =À¤à šå[X ¯à¹ã, A¡o¢Kã šå[Xƒà t¡´Ã´¬à A¡Úà>à *ÒüÒÀ¤à ëJàÒüÅà*>¤>à =À¤à ë>à}³Kã >å[³; "³[>¡ú ³ãÚà´•à ¯à¹ãƒà JR¡>¹¤à Aå¡”zã>à A¡o¢K㠳󡳃Kã t¡àgà "ƒåƒà A¡[¹ A¡[¹ >ã[J¤à šÀ剤Îå Úàì¹ J[À¡ú >å[³;A¡ã ³W¡à ³àÚ=ã¤à šã¤à R¡´Ãì¹àÒüìƒï¤à A¡o¢Kã Å[v¡û¡, ºà>Kã íÒ[Å}¤à, A¡Úà íº¹KÎå ³ìR¡à–ƒà íº[¹¤à ¯àJºKã íW¡>à íW¡ì=} "ƒå[ƒ ³šà> >àÒüƒ¤à "³à *Òü[J¡ú
³[ÎKã ¯àJºKã íW¡>à íW¡ì=}[Å} "ƒåKã ³¹³ A¡Úà "ƒå ëÛ¡[y
\åKãì–ƒøà>à R¡[ÎKã º³ƒ³ "[ÎKã ëÎà[ÎìÚº A¡[–ƒÎ–ƒà šå[Å–ƒå>à í>>¹A¡š[>¡ú ëšÃKã ³šåì=àA¡ Úà´•à A¡à ëÒÄà &Gš[¹ì³ì–i¡º ºàÒü> "ƒåƒà W¡}[Å>¤à >ìv¡¡ú ëšÃ[ƒ ó¡\>à Ê¡öA¡W¡¹ ët¡ï¤à, ëºàºKã ó¡\¤à, >ã}[=>à ë=}î>¡ú &C¡¹Kã ëº} *;šƒà J¹à Ê¡àºàÒü\, Aáà[ÎìA¡º Î}ÑHõt¡ ëšÃKã &[C¡} J¹à Úà*¤à, "ìÒ>¤à Òüì³àÎ> Åã[\Ĥà, 'ìJàÚKã A¡ºW¡ì¹º ëó¡à³[Å}ƒKã ëºï¤à ³å®¡ì³–i¡, ëJàR¡=à}, =à}-t¡àKã ³à[΢ìÚº &>[\¢ "[Î>[W¡}¤>à ëÚà´ÃKà ºãºà ëÅ´ÃA¡[J¡ú ëºàÚ>>à J¹Kà "ìÒ>¤à ëšà[º[i¡ìA¡º ëi¡à> ÒàšÒ[À¤à ³ó¡³ J¹à ë=}>ƒ¤Îå >ìv¡¡ú ëšÃ "[Î Òü}>à ³Åà >àÄà Úà´•à "–ƒìÊ¡[–ƒ} íº>à ÅàĤà l¡ü[J¡ú ³å¸[\A¡ "³[ƒ ºàÒüi¡>Îå "ìW¡ï¤à ë=ïƒà} ëºï[J¡ú [ƒì¹C¡¹Kã ¯àJºKã ³[³ ëÅ}¤Îå ëÊ¡\ƒà l¡ü¤à ó¡}[J¡ú
ëšÃ "[΃à Åv¡û¡³ ºà}[J¤[Å}[ƒ-ÿ- 'W¡ Î[–ƒš (A¡o¢), ¹à>¤àºà ³åt塳 (Aå¡”zã), [Î'W¡ R¡à씂àÒü (šˆà¤[t¡), &Î'W¡ º[ºt¡ ³R¡à} (Aõ¡Ì¡), & [šøÚàS¡à 냤ã (Aå¡”zã>à "R¡à} *Òü[¹îR¡¡), [Î'W¡ ³[>ì=àÒü [Î}Ò (>å[³;), Îå[¹ ºàÒüÅø³ ("[‹¹=), [Î'W¡ *[º[®¡Úà (¹à‹à), [Î'W¡ ³[>ì=àÒü ("à\å¢>), ëA¡à¹Ît¡à-ÿ- [i¡'W¡ 뺴¬à í³ît¡, ëA¡ ë¤àÒüW¡à–ƒ, ¤øç¡Î[º, ëšø³A¡à”z, Òüì¤àìW¡ï¤à "[Î>[W¡}¤[>¡ú
"ƒåKà *ó¡ ëÊ¡\ƒà [i¡'W¡ "à>[–ƒ 냤ã (A¡Ê¡å³), "àìºA¡ì\–ƒ¹ ëÛ¡[y³Úè³ (ëÎi¡ &–ƒ ëšøàšÎ) &º Òüì¤àìW¡ï¤à (ºàÒüi¡), [Î'W¡ Aå¡ìg (ë³A¡"š), &º ë>ºÎ> Å´¶¢ (³å¸[\A¡) &> ëšø³à>–ƒ (³å¸[\A¡), [š'W¡ ¤Î”z Å´¶¢ (³å¸[\A¡), 'W¡ Î[–ƒš (ëƒàA塸ì³ì–i¡Î>) ëÛ¡[y Î>à\à*¤à ([ÑI¡Ÿi¡) ë¤à[¤W¡à–ƒ (ëÊ¡\ ë³ì>\¹), [ƒ\àÒü> &–ƒ [ƒì¹G> ëÛ¡[y \åKãì–ƒøà ëºàÚ>>à &A¡ì>àìº\ì³–i¡t¡à [š ‹>[\; [Î}Ò "[Î>[W¡}¤à ³[ošå¹ã &ìX´¬ºKã [i¡³ "[Î>à ‘ëÔ> [ƒ Î> ëÎi¡’ ëšÃ "[ÎKã [yû¡ìÚ[i¡š [i¡³[>¡ú ³=}ƒÎå Jè; ³àĤà [i¡³ "[Î>à P¡ƒ ëšÃ A¡Úà šåì=àAáA¡šà *ÒüÎ>å¡ú
#
[email protected]